Tommaso Campanella, Syntagma, p. 108
prodesse, ut quidquid
volunt defendentes lucra sectentur, ac principibus
tyrannis, ut hoc modo subditos
emungant pecunia.
Sapientia autem Dei incarnata leges omnes ad dilectionem Dei et
proximi
reducit: quo praecepto neglecto, nihil valent leges caeterae;
observato,
superfluunt. Exceptis ceremonialibus, quibus populus Deo
subiicitur,
eius auxilium imploraturus, et proximo ordinatur commodis mutuo
futuris.
Articulus 9
De theologis
In theologia methodici habentur Damascenus,
Petrus Lombardus et divus
Thomas in Summa;caeteri sunt commentatores aut quaestionarii.
Antiquorum vero Patrum alii ad
historiam meliores habentur, ut Hieronymus;
alii ad allegoricos sensus, ut
Ambrosius; alii ad morales, ut
Gregorius et Chrysostomus; alii ad omnes, ut
Origenes, licet mysticos
magis ambiat; Augustinus inter controversias et
subtilitates eloquentiam
optat, sed non habet quantam Ambrosius, minus optans. In
numeroso
autem dicendi genere et suavi eloquentia Leo antecellit, cum
praesertim
dogmata abstrusissima clare et suaviter explanat, licet stylus eius sit
magis
oratorius quam dogmaticus.
Modus vero scribendi theologiam per
quaestiones incepit ab Alberto
Magno et Alexandro de Ales Franciscano, estque satis
utilis tum ad
brevitatem, tum ad veritatem enucleandam, tum ad contrarias
falsasque
opiniones explodendas citra taedium. Et in hoc deinde claruerunt
divus
Thomas, sanctus Bonaventura et Ioannes Scotus, ut utrisque subtilior,
sic et obscurior; subtilis etiam est Durandus et solidus ac clarus et liberior
in
opinando; Occham vero in inveniendo mirus et liber; quem stylo
consimili, non autem
libertate, insequitur Herveus; denique Caietanus
subtilis est, resolutus, brevis,
et ubi loquitur absque ductore, acumen
addit plus quam in reliquis commentis facere
soleat. Sed omnes aeque
expertes eloquentiae fuerunt.
Quibus succedunt qui
elegantiam quidem affectavere: caeterum nihil
de suo proferunt, sed meri
recitatores existunt, quales sunt omnes fere
moderni. Bellarminus controversias hac
tempestate plurimum illustravit,
clarus, non inelegans, magnus in labore, sed
modicus tamen in inventione.
Desideratur adhuc theologica scientia cum confutatione
sectarum