Tommaso Campanella, Syntagma, p. 66
CAPUT II
De optimo genere philosophandi
Articulus 1
De requisitis in genere ad recte philosophandum
Quinque dat
aeterna Ratio quae condidit gubernatque omnia, atque
proprios perducit ad fines,
iis quos aliorum lumina esse voluit: videlicet
ingenium perspicax in intelligendo
atque syllogizando; tenacem
memoriam pro thesauro scientiarum; voluntatem efficacem
perseverantemque
in veritatis amore, quae scientias, quia bonae sunt, non
quia
lucrum aut gloriam aut honorem pariunt aut gaudia huius mundi,
capessat; studium
indeficiens, ita ut, quidquid legimus sive in codicibus
hominum sive in rerum
universitate inspectamus, notemus incessanter
tamquam principia aliorum
cognoscendorum multorum per similitudines
analogas aut univocas; et tandem
conversationem sapientum non
vulgarium, nec propriis addictorum placitis, verum qui
parati sint veritatem
undecumque affulgentem amplecti citra invidiam, citra
taedium
maiora perquirendi, ac tandem citra decretum sic standi in propriis,
ut
aliena aut sequentia respuamus.
Etenim cum omne vitium obicem sapiendi res,
prout sunt, apponat,
tum vero maxime illud hoc praestat, quo putat quis omnino se
invenisse
quod quaeritat, dum sibi placet; nec intelligere satagit se in
inquirendo
potius defecisse, quoniam non intellexit uniuscuiusque rei, vel
minimi
etiam puncti, unius ne dicam formicae aut motus aut unguis, infinitam
propemodum dari scientiam; ut hic rideas atheos et politicos qui iudicium
suum
supra mundum supraque intelligentias corporum elementorumque,
ac proinde regnorum
et politiarum, curam gerentes, elevant, et
ex nihilo sapientiam aut a seipsis
agnoscunt, non autem entibus e primis,
unde nos sumus, et non ex nobis. Quaerite
sine meta et invenietis. Solent
enim homines plerique in pueritia omnia credere; in
virilitate nihil, ita
ut credentes pro ignaris habeant; in senectae vero limine
credenda a non
credendis seligere.