Tommaso Campanella, Syntagma, p. 82
CAPUT III
De recta ratione libros scribendi
Articulus 1
In
quo proponitur quid agendum sit
Instas adhuc explorando, amicorum suavissime
Naudaee, ut de scribendi
ratione tibi aliquid addam; dico igitur aliud esse
scribere doctrinales
scientias, aliud inventivas, aliud tractatus seu discursus ac
sermones
privatos et panegyricos.
Articulus 2
De scientiis doctrinalibus et earum methodo
Scientias
tradimus non investigando, sed ex investigatis reducendo ad
propositiones
universales et definitiones, quae sunt epilogus investigatorum.
Omnis siquidem
scientia praesupponit esse ea de quibus tractat,
et ex principiis historice veris
ac rationi non repugnantibus conclusiones
eruit; quas brevibus verbis,
significativis, perspicuis et multa sententiose
continentibus explicare debet.
Signum enim scientis est hoc modo docere;
hoc autem facit qui ex principiis omnia
quae sequuntur eruit dilucidatque
certis consequentiis, nulla superfluitate
verborum in claris, nulla
deficienti perspicuitate in obscuris, nec consarcinatione
oppositorum
dogmatum, scientiam omnem destruente.
Articulus 3
De methodo inventivarum
Qui autem inventivas tradit
scientias, modum quo ad eas pervenit
viamque aperiet, nec aliquid praesupponet nisi
universalissimum esse;
quapropter metaphysicus, qui communem cunctis scientiis
phìlosophiam
tractat, nihil praesupponit, sed omnia dubitando perquirit. Nec
enim praesupponet se esse veluti sibimetipsi apparet, nec dicet se esse
vivum aut
mortuum, sed dubitabit. Nec eorum quae dicuntur, aliquid
absque probatione afferet,
nec nomina ipsa putabit dicere quod dicunt,
sed investigabit utrum homo dici debeat
homo et coelum coelum et
Deus Deus et substantia substantia. Investigabit etiam
modum sciendi
quo pacto fiat in anima humana, et quomodo cognoscant bruta
quibus
sapores et odores non sunt iidem ac nobis, et sic de caeteris obiectis,
ac