LESSICI FILOSOFICI

Giovanni Battista Bernardi (? - 1570 ca.)

Giovanni Battista Bernardi

Giovanni Battista Bernardi (Iohannes Baptista Bernardus), nobile e senatore veneziano, visse fra Padova e Venezia nella seconda metà del XVI secolo, e fiorì tra il 1577 e il 1585. Tuttavia, in E. Garin, Storia della filosofia italiana, CDE, Milano 1989, vol. II, p. 120, si legge: «Di G. B. Bernardi, patrizio veneto morto intorno al 1570, il figlio pubblicò a Venezia nel 1582 il cit. Seminarium». Dunque la seguente notizia andrebbe riferita al figlio, necessariamente omonimo (si ha notizia di un Iohannes Aloysius, però, cui il padre dedicò nel 1585 il III vol. del Seminarium; certo, potrebbe non essere l’unico discendente): «La seconda [edizione di] Natalis Comitisuniversae Historiae sui temporis libri triginta ab anno salutis nostrae 1545 usque ad annum 1580, fu parimente stampata, con privilegio, a Venezia nel 1584 in un bel volume in folio L’editore, che fu Damiano Zenaro [editore anche del Seminarium], la dedica a Giovan Battista Bernardo, gentiluomo e filosofo in tempi di chiara fama» («Giornale storico degli archivi toscani», VII, G. P. Vieusseux, Firenze 1863, p. 65). A meno che non si tratti di omonimia. In effetti, esiste un altro Giovan Batista Bernardi, vescovo di Ajaccio (che pure studiò a Padova e fu nunzio papale a Venezia), ma nacque nel 1507 e morì con certezza nel 1580, e non può quindi essere il destinatario della dedica di Zenaro.

Opere

Ioan. Baptistae Bernardi, patricij Veneti, Thesaurus rhetoricae : in quo insunt omnes praeceptiones quae ad perfectum oratorem instituendum, ex antiquis, & recentioribus rhetorum monumentis ... : opus vtilissimum non modo oratoribus, & concionatoribus, sed etiam omnibus his, qui rhetorica operam dant, pernecessarium, Venetiis, Apud Haeredes Melchioris Sessae, 1599.

Ioannis Baptistae Bernardi Seminarium totius philosophiae Aristotelicae, Platonicae & Stoicae, in tres tomos diuisum : opus nouum, admirabile, omni hominum generi perquam vtile: quod clarissimorum philosophorum, Graecorum, Latinorum, Arabum, quaestiones, conclusiones, sententiásque omnes integras & absolutas perspicua methodo digestas complectitur. Tomus primus [-tertius]. [Lugduni] : In officina Iacobi Stoer, & Franc. Fabri Lugdunensis, 1599 [-1605].