Tommaso Campanella, De sensu rerum, p. 112
ob inferni metum, quin et temporalium poenarum et propter
amorem
amicorum, nedum Dei, homines abstinere ab actibus vitiosis,
ipsis
connaturalibus. At si nequeant habitus virtutum acquirere, nihil
obest.
Deus enim non largitur promissa praemia habitibus Aristotelicis,
sed operibus bonis
fidelium; et qui ea facit repugnante natura,
plus meretur apud Deum, et homines
sapientes recta. obedientiae
legis omnes quidem natura proni sumus, quoniam natura
timemus
poenas et amamus praemia. Caeteris actibus alij bene apti alij
inepti
sunt, sed omnes frenari possunt, non quidem semper. Unde
Theologi
sagaciores compererunt non posse hominem omnia peccata vitare;
sed
singula peccata bene posse, et ad bona opera supra vires naturae
virtutes infusas
praerequiri ad merendum secundum Deum;
Haec autem nostrae favent sententiae, et
Aristotelismus pelagianizat.
Item Apostolus dicendo prudentiam carnalem non esse
subiectam
nec posse subiici divinae legi, nisi per vim, manifestat vitia esse
quasi
naturalia post naturam in Adamo corruptam,
adulteratumque temperamentum.
Magis autem virtutes, teste
Chrysostomo ; et subdit
Apostolus se facere quod nollet, non autem quod
vellet; ubi ostendit
totam hanc doctrinam in persona sua postquam confirmatus fuerat
in
gratia Spiritus Sancti.
~ Physionomia Aristotel. contra ipsum quoque docet, vitia, virtutesque
temperamentum sequi. Nobis autem
Physionomicus syllogismus
sumitur a temperie, et ex formatione cerebri et oculi et
motu et
locutione. Hi enim patentes loci sunt, et actus ipsius spiritus;
Acutus
Caieta noster laudabat alteram physionomizandi
rationem, ut si
quando video hominem, statim imaginor me habere nasum, ut
ille
habet, et pilum et vultum et frontem et locutionem; et tunc qui
affectus,
et cogitationes in hac cogitatione mihi obrepunt, iudico esse
proprios
illi, quem ita imaginando contueor; et quidem non absque
ratione, et experientia;
spiritus enim format corpus, et iuxta affectus
innatos ipsum fingit exprimitque, et
quod mihi accidentale, alteri est
naturale.
~ Idcirco spiritus caninus
contrahens affectum sui genitoris, quo venationem
ore porrecto captat, efformat
oblongum os huius gratia.
Lupinus devorationis avidus innatae, ventrem latum fingit;
Leporinus
timori assuetus, aures patulas, et frontem introactam, quasi
caveret,
efformat: Leoninus unguibus assuetus venari, magnificat ipsas
in
formatione; et omne animal membra efformat iuxta affectus suos.
~ Ita existimare
debemus iuxta proprios affectus humanum cuiuscunque
spiritum corpus effingere, et
quidem cum imaginor me habere
nasum grandem, subito quaedam affectio magnanimitatis
suboritur
si frontem retrusam, timoris et cautelae; Si porrectam foras,
in
pericula labilem quasi me video.