Tommaso Campanella, De sensu rerum, p. 114
videndum est num anima consilium aliunde cupat intus ac
foris. Nos
bella gerimus contra hostes, sicut ipse in sincipitis audis.
Quando hilares sumus,
procedimus in plateam, ut beati ostentemur,
sic et spiritus procedit in oculos, ubi
conspicitur lucidus, et patens:
Quando moritur amicus, nigras induimur vestes,
nolumus edere, nec
opera vitae exercere necessaria; sic spiritus intus fuligines
tetras non
expellit, remanet quasi obscuratus, atque motus cordis
intermittit,
quos simul resumere mox cogitur, ac suspirat: Suspirium enim est
repetere
uno momento motiones intermissa. Deinde infirmatur in
expulsione
fulignum, et fervet ephemera febri, sicut nos post afflictionem.
Nos
ludimus, ut ipse dilatatur, tidet effunditurque. Nos accurrimus
ubi malum domui
imminet, ipse vero ubi corpus dolet: nos familiae
victum dispensamus, coquimus,
molimus, mundamus, ipse quoque
molit, coquit, mundat distribuit succum et excrementa
expellit.
Nos utimur helleboro, Reubarbaro sicut stimulus ad purgandum;
ipse
utitur cholerico humore, tanquam stimulo ad cacandum et
melancholico
acetoso ad appetitum excitandum, ut nos acetariis. Nos
congregamur
ad consilium, ipse in caput secedit, ubi motiones
praeteritas
recolit, inspiciens quid bene novit, et quid male, et sciat quid
fugiendum
sectandumque, sicut nos. Antiquas historias consulimus
exemplaque
regiminis maiorum. Nos petimus consilium sapientum, spiritus
autem
aut mens illi indita ad cuius consilium confugit? Hinc ipse
existimo, quod, quando
non est in ipso consimilis motio praeterita futuris,
nec experimentum agendorum,
consulat divinam aliquam intelligentiam.
Haec intelligentia si prima sapientia non
est, erit Anima
mundi: Praeterea si hominis Regimini non sufficit spiritus
corporeus,
sed insuper mentem immortalem in eo invenimus; multo
convenientius
erit, mundum nobilissimum Entium, prolem summi boni,
optimum
pulcherrimumque, non modo naturas sentientes partium suarum in
se
continere, sed et animam excellentissimam quocunque Angelo
praestantiorem,
quae totius curam gerat. S.August. in lib. Imperfecto super
Gen. et S. Basilius in Hexam. et S.Greg.Nyss. sentiunt, comprobantque
hanc mundo inesse mentem.
~ Itidem Plato et Trismegistus , Avicen.Alexan. ex parte; Stoici ,
Virgil. Lucanus , ac sapientiores Philosophi: At quidam dicunt
sufficere
naturam communem, ut Plinius . Ego vero, inquam,
hanc animam
esse naturam communem, artemque universalem a Deo creatam,
totique
infusam. Alij Deo tribuunt hos secretos actus. Ego vero inquam,
Deum
infinitum esse, nullamque creatam naturam praesertim inferiorem
posse eius suscipere
influxum infinitum, sed cum modificatione finita;