Tommaso Campanella, De sensu rerum, p. 119
virtutis sentientis operatio est manifeste, dum huc et illuc,
introrsum,
extrorsum, variis modis ad varios usus moveri sentiendo patet.
Igitur
ita negare sensum coelo est irrationabile, sicut negare motum. Tamet
si
motus eius non est ad varias positiones, sicut noster. Nos enim
ex corpulentia,
spirituque compositi, si semper moveremur dissolveretur
compositio; Spiritus autem
in thorace, in corde, et cerebro semper
movetur, ut liquet, sicut coelum. Nosque
alia nunc re, nunc alia indigemus,
quae variis sunt in locis; idcirco motus
variamus; coelum
vero beatum his necessitatibus non urgetur; idcirco eadem
regula
perpetuo circumfertur. Alibi quidem ostendimus motum motui non
contrariari,
sed quieti. Felices coeli superiores portiones, quae nunquam
a
terra laesae proprio aequali gaudent motu et securitate. Itaque sidera
fixa
eadem feruntur regula semper insuper in seipsos circumvolvuntur,
ideoque
scintillant. Nec retrorsum simul mutari gradu uno in
centum annis, ut Ptolomeus putat, nec in 66. ut Albategnius
, Nec in
70. ut Recentiores sentiunt, alibi ostendimus. Nec convenire
terrae
gyro moveri, ibidem contra Copernicum scripsi.
Sidera errantia perpetuo
moventur, at non ordinate, quia terrae viciniores sunt ac
ipsam
exuperare student, invaduntque variis viis nunc ab Austro ad Boream,
nunc
a Borea in Austrum torquendo iter, et cum ad certos perveniunt
fines, quos tropicos
vocamus, revertuntur, ne tellus in opposito
hemicyclo coelum vincat. Praeterea
planetae omnes virtutem a
sole captando, ipsum sequuntur et ad ipsum amoris nutibus
inclinantur.
Qui est dux belli contra tellurem eisque arma praebet,
proculdubio
ipsam exuperabunt et per ignem peribit mundi vultus, ut Iesu
oraculum canit: Est S. Petrus promulgavit, et Heraclitus
coniectura
consecutus est. Porro Mercurius, ac Venus soli proximi, ille
subter,
illa super, ut in Astronomia ostendi , nunquam a sole separantur,
sed
perpetuo ipsum ambiunt, et quoniam in altum elevantur maxime
ubi dicantur esse in
Apogaeo, assumunt circulum ampliorem, et
sole breviori circulo subambulante
relinquuntur passim in consequentia
signorum, Venus usque ad 46. grdus; Mercurius
vero ad
25. fere, ubi deficiente illis luce et vigore a sole paulatim
descendunt,
et circulum angustiorem assumunt, et velociores fiunt in
anteriora.
Qua de re appellantur retrogradi ab illis Astronomis, qui ab occasu
in
ortum eos ferri putant; et in medio huius retrogradationis terrae
propinquissimi
iam facti, ac sub sole perpendiculariter, plus lucis excipiunt
et
levantur in anteriora, et fiunt matutini ante solem orientes.
At postea adeo
elevantur passim, quod amplitudine gyri assumpta,
minus incedere cum sole et fixis
possunt; donec cum sole coniunguntur,
et fiunt altissimi et revertuntur ad choreae
modulamen amabile;
et idem pari modo Saturnus, Iupiter et Mars Soli coniuncti
plurimum
lucis ac vigoris accipiunt, et altissimi fiunt, et dicuntur esse in