Tommaso Campanella, De sensu rerum, p. 120
Apogaeo ficti Epicycli: mox solis motu deficiente ab eis, qui cum
sint
Empyreo propinquiores, sunt et celeriores in anteriora, ita
perambulant
quod sol videtur retro relinqui: At quo magis sol recedit ab eis,
eo
magis ipsae descendunt ad terram, ac motus in anteriora concitatur.
Cumque fuerit
Saturnus procul a sole 108. fere gradibus, Iupiter
quasi 117. Mars 133. ad ipsum
inclinantur et descendunt passim,
non eisdem in gradibus, nam qui sublimior est,
citius patitur defectum
a sole, citiusque descendit, ac in anteriora fertur,
velociusque quam
fixae stellae circulo angustiori assumpto. Qua de re videntur
terrae propinquiores,
grandiores, et lucidiores: et quo magis sol ab eis
recedit,
magis deprimuntur ad terram intemediam, quia inclinantur ad
oppositum
solem, ita quod quando sunt in Diametro eius, nobis
propinquissimi
sunt, qui in medio sumus inter solem, et ipsos quasi
inclinantes
se ad lucis fruitionem solaris. Dicunturque retrogradi ab
Astronomis,
quoniam consuetum motum superant adeo quod in anteriora
fixas
praecedunt. Deinde vero illis appropinquante sole incipiunt
sublimari et in eisdem
gradibus, quibus descenderunt, ascendunt,
et in ampliori gyro permeant, dicunturque
directi: semperque
ad solem propriam referunt gloriam. Atqui in mundi
sitibus,
quibusdam elevantur, et deprimuntur alia insueta ab his ratione,
non
ipsi modo sed et sol; ex quo intelligimus habere Planetas quendam
cum fixis
consensum talibus in locis, si Apogaea stabilia sunt ut
putat
Ptolomeus , aut cum spatio mundi, vel cum virtute aliqua extra
mundum, ad
quam elevantur, sicut ferrum ad magnetem si absides
mutantur, ut
Copernico rectius forte videtur. At has omnes operationes
esse virtutis
bene cognoscentis inficiari nemo potest. Luna quoque
Apogaeum proprium ac perigaeum
instabilia habet, praeter ordinarium
a sole, qui ipsam semper erigit in
coniunctionibus et oppositionibus.
Quando propterea velocior fit in anteriora a
lumine maiore,
quod accipit recta qua spectat ad nos, aut ad coelum superius.
At
in quadratis, trigonis, et sextilibus aspectibus variatur, prout soli
magis minusve
opponitur, coniungiturque. Non autem descendit in
oppositione, sicuti alii planetae,
quoniam sub sole graditur citima nobis,
parumque propriae lucis habet, totum vero a
sole mutuatur, et
quando plus accipit, plus elevatur quocunque in situ.
Considerare
est proinde solis motum artificiosum, quo in mundi parte omni
lucem
tenebris aequat, et quibus longa est nox, est et in situ opposito
longa
pariter dies, et sub aequatore aequantur omni tempore. Aliis
vero variis in
temporibus recompensati, et terram per tot vias invadere;
nec tempus illi concedere
sese reficiendi totam nec ipsum unquam
sistere iter. Nam licet illo in situ terram
ustione destrueret, frigus tamen
eius et umbra in opposito situ praevaleret, et
vinceret coelum et
stellas fugiendo, et roborando seipsam simul. At artificiose sol
progreditur.