Tommaso Campanella, De sensu rerum, p. 161
et civiles; illos a sapientibus, hos a vulgo adoratos.
Anaxagoras
mortui adiudicatus est, quod negaret Solis Deitatem. Quapropter
hi
cognoverunt, non fuisse astutos homines, sicut Macon ,
Romulus,
Pompilius , Pythagoras ,
Minos , qui per sapientiam Politicam, ut
Varro putat, aut etiam per Daemonis instructionem, populos
deceperunt;
cuius actus digni non sunt, qui miracula credantur apud
sapientes
magiam veram. At et plurimae adduntur fabulae, quae nunquam
fuerunt.
Caeterum Diabolos interfuisse ex Homero et
Ovidio
colligimus: qui Iovem introducunt dicentem
ad caeteros Deos se
non posse omnia facere, eo quod fato subiectus esset; utque
aequi bonique
consulant, si petitionibus ipsorum minime satisfaceret. In
quo
responso Lucianus irridet omnes Deos, ego autem
experimento
didici daemones fingere solitos, Deum subdi fato, ut ipsi
interrogationibus
ac petitionibus satisfacere cunctis non valentes, causam
excusationis
inde arripiant. Ego tamen in Metaph. ostendi, quod cum
fatum sit concordia ac nexus causarum omnium agentium, ac
patientium
simul ordinate, opus sit dare causam primam ordinantem, ut
Senec. etiam infert; propriis ordinibus non subditam coactitia vi: sed
quia optimi
sunt a se optima; sicque dictum ab ea, errare non potente,
ut ita perpetuo eveniant,
succedantque salva libertate humana,
sicut ab aeterno voluit atque praefixit.
Floruisse Romulo hastam:
Suborta esse cornua Cippo , Cinghim sicco pede cum exercitu
suo
transiisse Caspium mare, sicut Moyses Erythaeum,
possibile est quidem
divina virtute; quae voluit eos ita magnificare, ut ad mundi
regimen
congruebat; sicut invocantibus Daemonem, saepe ab hoc respondet
ipse
Deus, teste D. Thoma , vel ut decipiantur teste Ezechiele
:
potuit quoque fieri diaboli interventu, qui passivis activas res
applicavit;
potuit et naturaliter ex parte. Sicut Scipio
refluxum in Carthagine
nova observavit, et Amilcar apud
Tunetum consimilem
tranando canalem maris; quod imperitis miraculum apparuit. Sic
e
contra transitum Moysis non fuisse miraculum Iustinus et Tacitus
existimant.
Veruntamen ex aliis Moysis miraculis et prophetia
et
doctrina coelesti, quibus totus mundus fidem hodie praebet, et ex
illius
maris profunditate, et nullorum fluviorum aut pluviarum ingressu,
ut Iustinus comminiscitur, et ex mendaciis istorum contra
caeteras
Moysis historias, convincitur omnino fuisse
miraculum verum.
Non negem Deum saepe naturae viribus a se inditis uti,
sicuti
Raphael piscis felle utitur, ad sanandos Tobiae oculos; Iecore vero
ad expellendum Daemonem; Et Esaias ficuum emplastro curat
Ezechiam
: Helisaeus Naaman aqua Iordanis; et Moyses
ligno
aquas reddit dulces. Equidem arbitror Deum non uti miraculis,
ubi natura
sufficit; sed miraculum tunc est, scire, quae res cui usui