Tommaso Campanella, De sensu rerum, p. 28
simulque ostendi, nec posse ex visu sciri, num stellata sphaera in
gyrum
feratur, an tellus: eadem enim apparentia fit moto visu, ac visibili;
attamen
ex qualitatibus motum coelo affirmavi, negavi vero violentum
motum et
divisionem sphaerarum, ostendendo unam modo esse;
stellasque sponte moveri sua,
sicut pisces in mari. Abstuli concentricos,
excentricos et epicyclos. Physicas de
Phaenomenis reddidi
causas; ostendique perpetuo solem descendere deorsum magis,
ad
cremandam tellurem, ideoque non semper ab aequatore ad Tropicos
excurrere,
grad. 23. et m. 28. semperque obliquitatem defecturam,
quoniam prope terram arcus est
angustior, nec reversurum sursum
aliquando, ut Copernicus
sentit: Nunquam enim observatum est ipsum
ascendere, sed descensum modo tardare, et
a Ptolemaeo ad nos,
descendisse 31. parte ac dimidia fere,
quarum una est pars terrae semidiameter;
easdemque ob res anticipari solstitia, et
aequinoctia, quae
in antecedentia feruntur, sed irregulariter in 6565. annis
grad. 77.
fere; omnesque in anteriora ferri stellas, alias velocius alias
pigrius,
qua de re videntur hae relinqui, ac ab occasu in ortum ferri, qui
motus
est subdeficientiae non autem existentiae, et praedixi mundi mortem
per
ignem, sicut Heraclitus sensit, et S. Petrus prophetavit. Ergo hoc
animal magnum deficiet amisso altero
contrariorum componentium
ut in aliam praestantiorem a Deo perducatur formam, teste
David .
Caeterum totius coeli mutatio et anomalia Aristoteli ignotae, idcircoque
ipsum aeternantis, clare
indicant mundi interitum. Quod autem
Telesius dixit maris
ope colligatum permanere coelum cum terra,
quoniam instaurat telluri per vias
spongiosas, quod a sole aufertur, ac
deinde mare idem recipit a pluviis et fluviis
restitutum, pulchra est
sententia etiam D. Basilij . Quod autem Telesius addit, quod
coelum,
non existente hoc in medio coeli terraeque corpore humido, recederet
a
terra, vacuumque inter eos remaneret, non mihi probatur. Contrarietas
enim non
dissolvit mundum, imo ad unionem incitat; et partes
ad pugnandum alteram contra
alteram, et ad succurrendum inani,
certando prae altera, alteram occupare illud, et
se amplificare, generare,
et effundere ab inimica timentem, ac spontanea ira
congredi
conspiciuntur. Hoc ergo animal ita seipsum perimet sicut febris,
quae
fervor spirituum est armatorum ad bellum contra inimicum humorem,
dum in
perniciem inimici pugnat, totum dissolvit compositum.
Hoc arcanum de febre latet
medicos, putantes rem esse perniciosam,
quam ego iudico utilem: nisi enim
accenderetur spiritus contra morbum,
et motus pulsusque non velociores solito,
vehementiores, et
crebriores ederet, et calorem non augeret contra inimicum
humorem:
remaneret ipse victus, subitoque mortuus. Quod repentinis accidit
in
mortibus, quando non datur tempus spiritui armandi se, ac
fervendi: itidem quando in
ipso fervore vincitur, nec fit diminutio