Tommaso Campanella, De sensu rerum, p. 52
tu&'ptw, a ligni percussione: et Romanus verbero,
a loro vibrato, et
nos Batto et Botta, ab ictu boante; At quoniam variae Nationes
vario
afficiuntur modo, et varium modum exprimendi aëris habent;
Nam Germani
impetu quodam, frigore retrudente spiritum, eloquuntur;
idcirco multas consonantes
pronuntiant literas; Veneti liquidas
vocalesque multas, quia solum liquidum
incolunt: Hispani
prolixas voces vocalibus et sibilantibus spiritibus ex calore et
acumine
regionis: Itali in medio climate mediocres sunt inter utrasque:
At
antequam Sol ita telluri propinquus fieret, multis consonantibus
latine
enunciabant.
~ Quapropter ut dicebam similia multa uno exprimit
nomine,
ut Petrum et Paulum ,
singulosque caeteros, dicit hominem: Omnia
corpora dura frangibilia, lapidem;
flexibilia metallum. Itaque nomina
invenit omnibus communissima, ac minus communia
multis;
et particularia singulis: quoniam enim res sunt omnes, dixit, Ens;
itidem
quoniam eaedem res, quae simili modo ipsum movent, etiam dissimili
simul
movent: notavit quoque dissimilitudinem illam nominibus
dissimilibus et
differentialibus, et dixit Ens corporeum et incorporeum,
et viventia et non
viventia; sensitivum et vegetans, rationale,
irrationale, Individuis vero ultimas
differentias apposuit, Petrum et
Paulum
, etc. Porro huiusmodi cogitationes omnes, in rerum naturis esse
oportet. Calor
enim non hoc unum modo frigus cognoscit, sed ex
hoc uno omnia alia frigora similia:
Hoc autem est discursus. Equus
quoque non hoc unum hordeum novit, aut unum modo
equum: sed
omnes similes notis visisque, equos esse dicit: sed etiam inter
Entia
similitudines norunt et differentias; illaque Entia sapientiora sunt,
quae
melius distinguere ac componere norunt absque errore: Hoc est
non copulando res
divisas; sicut qui diceret, asinus est homo, aut mons
est aureus: nec dividendo
unitas, ut dicens, lux non est candida, sol
non est calidus; ignis non sentit. Inter
res, communis mutuaque significatio
reperitur, quae tactu fit: Sic tangens aër alium
aërem, illius
affectum sentit, quoniam movetur ab illo moto, aut frigescit ab
illo
frigefacto, aut calescit: Et stellae, altera alteri radios mittens,
communicant
cognitiones.
~ Nos autem crassa mole et carcere clauso corporis,
necesse habemus
aërem verberare, qui animales conceptioness [conceptiones] deferat, et conventionem
habere cum aliis, qui nos audiunt, quod quando
verbero
aërem taliter, rem talem dicere volo, quando aliter, aliam. Idcirco
qui
regionis linguam ignorat, quae etiam continuo variatur
variatione Solis,
descendentis continuo, et nationum commistione,
sicut vestitus variatur, et ritus,
nequit intelligere, nisi voces
omnibus naturales, hoc est risum, planctum, dolorem
consimiliter,
et manifestationem demum rei communis cunctis; quas ob res