Tommaso Campanella, De sensu rerum, p. 82
magis quam materia formaque, quis aufert, et oblivionem adducit?
Item
si quilibet homo, animam habet propriam, et immortalem,
oportet esse infinitas
animas Aristoteli mundum aeternanti. At quo
vadunt post
mortem, cum Aristoteles neget infernum et Paradisum?
vel
oportet eas de corpore in corpus migrare, quod reprobat Aristoteles
contra Pythagoram . At si unus est intellectus,
sequeretur quod
Petro intelligente aliquid, omnes idem intelligeremus. Sed Averroes
respondit, diversas esse cogitativas; (quas Aristoteles nec cogitavit)
sed hinc sequitur, nos cogitativa
et non intellectu intelligere. Atqui
si ipse intelligit intellectus separatus, non
intelligemus nos, sed
species a nostro sensu receptae in phantasia illi deservient
ad intellectionem,
nosque erimus obiectum et non subiectum, aut agens
intellectionis.
Item quomodo haec anima non intrat etiam in bestias, si manet
in
aëris sphaera, quam omnes respirant? Et quomodo de illis nihil
dixit loquendo de
motoribus abstractis in Metaph. 12. ? Item si abstracta
est, non informat, nec homo erit homo per ipsam, nam a
forma
Peripatetici dant esse rei. Item cur anima nostra
non recordatur aliis
se corporibus defunctorum adfuisse et rexisse, si omnibus una
est? Si
enim obiecta amisit, non poterit amisisse species ab eis susceptas,
cum
magis fiat unum ex intellectu et intelligibili, quam ex materia et
forma,
iuxta ipsorum sententiam. At si amisit, ergo passus est corruptionem.
Hoc
enim est formam amittere. Sed impassibilis et immortalis est
illis, quomodo potest
amittere et oblivisci? Aut quo fato cogitur introire
in homines, ubi amittat
scientiam et obiecta sui perfectiva,
quibus gaudet et beatur? Concludamus ergo ex
universalis cognitione
non comprobari intellectum separatum immortalem: Et Aristoteles
ac sui animadvertens particularia quoque ab
intellectu percipi,
quando de particularibus praecipit et consulit; superadduxit
tertium
genus intellectus, quem vocat practicum et particularium cognitorem
per
universalia a speculativo praecognita. Sed palam est universale
cognosci ex
particularium inductione. Eadem autem vis particulares
propositiones format, et ex
eis universale concludit; ita et in
universali particularia postea novit, et directe
et non reflexe, ut aiunt
fingentes; Unde scimus, et illi fatentur hos intellectus
esse substantiam
unam; quae a particularibus ad universale et e converso
discurrit:
idemque evenit sensui, etiam bestiae, qui passus ab uno igne,
omnes
ignes vitat, et quia universaliter scit ignem urere, idem iudicat de
omni
particulari igne. Facere autem duos intellectus, alterum qui
sentiat, in quo res
sunt similes, alterum vero in quo sunt differentes,
figmentum vanum est. Sensus ova
multa videns propter similitudinem
apprehendit illa ut unum, praesertim si non
simul, ut loci differentia
distinguat. Sed foemella gallinarum magistra scit cuius
gallinae
sit hoc, quia ex usu distinguere novit, et profecto si particularia
cognoscere