Testimonianze

Precedente Successivo

57 – 1646. Samuel Desmarets (1599-1673.

Bonae fidei sacrum; Sive Documenta omni exceptione majora Veracitatis & Innocentiae Samuelis Maresii Theologi, In causa Schoockio-Voetiana: Nec non Ejusdem Seria & Christiana ἐπανόρθωσις ad C. V. D. Gisbertum Voetium Theologum Ultrajectinum, super Libello quem haud ita pie Pietatis nomine nuper inscripsit. Groningae, Apud Iohannem Nicolai, mdcxlvi, [12]-91-[1] p. (Vanini pp. 12, 26, 28).

/11/ Nec Atheismum Cartesii /12/ directum unquam credidisse, sed per consequentias ex ejus dogmatibus, forte sibi tum non satis exploratis, elicuisse, nec a sua manu esse illa quod subdole & occulte eum instillet, nec per omnia Vanino voluisse aequiparare.

/26/ Amplius dixit Voetium omnia suggessisse quae spectant Cartesii Atheismum, ac comparationem cum Vanino, quod liquere potest ex variis Voetii chartis Schoockio in scribendo occupato a Voetio suppeditatis.

/27/ Secundo Voetio nihil patrocinatur epistola Ultrajecti ad Cartesium a Schoockio ex consilio Voetii evulgari coepta: praeterquam enim quod a Voetio an/28/tequam typographo exhiberetur multis modis interpolata est, primumque ejus folium Schoockio absente excusum est; Schoockius nullo modo dicit Voetium non esse βουλευτικὸν αἴτιον eorum omnium quae in libello continentur, sed solum scriptionis Methodi; intelligendo ut ex omnibus liquet delineationem Methodi Cartesianae Philosophiae, cum qua nihil comparatio a Voetio ipso, connivente Schoockio (qui existimabat Voetium ut virum bonum Cartesio nihil affingere velle) adjecta.

/11/ Né mai credette che l’ateismo di Cartesio fosse diretto, ma che derivasse per conseguenza /12/ dai suoi dogmi, da lui per caso non sufficientemente esplorati, né uscì dalla sua mano l’accusa di averlo subdolamente e nascostamente instillato, né di aver voluto in tutto paragonarlo a Vanini.

/26/ Per di più disse che Voet gli suggerì tutto ciò che riguardava l’ateismo di Cartesio e la comparazione con Vanini; ciò che può apparire chiaramente dalle varie carte di Voet, da lui stesso offerte a Schoock mentre era occupato a scrivere.

/27/ In secondo luogo nessuna difesa viene a Voet dalla intrapresa divulgazione dell’epistola scritta in Utrecht da Schoock a Cartesio su consiglio di Voet. Salvo che non sia stata prima esibita al tipografo, essa è manipolata in molti modi e il suo primo foglio è stampato in assenza di Schoock. Questi non dice in alcun modo che Voet sia la causa volontaria di tutte le cose che sono contenute nel libello, ma solo della prefazione alla Methodus; intendendo, come risulta evidente da tutto, la delineazione del metodo della filosofia cartesiana, con la quale non ha molto a che fare il paragone aggiunto dallo stesso Voet con il consenso di Schoock (il quale stimava Voet un uomo retto che non voleva inventare nulla sul conto di Cartesio).

Indice

(l’ordine cronologico, almeno per alcuni testi, si riferisce alla data di produzione e non di pubblicazione)

1619

1- Histoire Véritable de tout ce qui s’est fait et passé depuis le premier janvier 1619, Paris, Alexandre, 1619.

2- Mercure François, t. v, Paris, Richer, 1619.

3- D’Autreville, Inventaire général des affaires de France, Paris, Ian Petit-Pas, 1620.

4- C. Malingre, Histoire générale des derniers troubles, Paris, Ian Petit-Pas, 1622.

5- Histoire véritable de l’exécrable docteur Vanini, Paris, Soubron, 1619.

6- F. De Rosset, Les Histoire mémorables et tragiques, Histoire v, Paris, Chevalier, 1619.

7- G. de Catel, Lettera a Nicolas-Claude Fabri de Peiresc del febbraio 1619.

1621

8- J. Gaultier, Table chronographique de l’Estat du Christianisme, Lyon, Rigaud, 1621.

1622

9- M. A. De Dominis, Lettera a Giacomo I d’Inghilterra dell’11 febbraio 1622.

1623

10- M. Mersenne, Quaestiones in Genesim, Paris, Cramoisy, 1623.

11- Ch. Sorel, Histoire comique de Francion, Paris, Billaine, 1623.

12- Effroyables pactions faictes entre le diable et le pretendus Invisibles, 1623.

13- G. Naudé, Instruction à la France, Paris, Iulliot, 1623.

14- F. Garasse, La doctrine curieuse, Paris, Chapelet, 1623.

15- F. Ogier, Iugement et censure du livre de la doctrine curieuse, Paris, 1623.

16- F. Garasse, Lettres justificative del 6 novembre 1623.

17- M. Molé, Mémoires, t. i, Paris, Renouard, 1855.

1624

18- F. Garasse, Apologie, Paris, Chappelet, 1624.

19- J. de Silhon, Lettre à l’evesque de Nantes, 1624.

20- M. Mersenne, L’Impiété des Déistes, t. i, Paris, Bilaine, 1624.

21- M. Mersenne, L’Impiété des Déistes, t. ii, Paris, Bilaine, 1624.

22- Théophile de Viau, Apologie, 1624.

23- A. Remy, Deffence pour Estienne Pasquier, Paris, Ruelle, 1624.

24- F. Garasse, Epistre à Monsieur d’Oignon, Paris, Quesnel, 1625.

1625

25- F. Garasse, La somme théologique, Paris, Chappelet, 1625.

26- Ch. Besold, Dissertatio politioco-juridica de Majestate, Argentorati, Zetzner, 1625.

1626

27- J. de Silhon, Les deux vérités, Paris, Sonnius, 1626.

1628

28- R. Burton, The anatomy of melancholy, London, Crips, 1628.

29- Von dess Doctoris Julii Caesaris Vanini, sonsten Luciolus genandt, erschröcklicher gottloser Lehr, in M. Zeiller, Theatrum tragicum, Tübingen, Brunn, 1628.

1629

30- Ch. Cotin, Discours à Theopompe, 1629.

31- R. Fludd, Sophia cum Moria certamen, Frankfurt, Rötel, 1629.

1630

32- E. Richer, Vindiciae doctrinae, Coloniae, Egmond, 1683.

33- R. Descartes, Lettera del 17 ottobre 1630.

34- M. Mersenne, Questions rares et curieuses, Paris, Billaine, 1630.

1632

35- G. Franzosi, De divinatione per somnium, Francofurti, Beyer, 1632.

1634

36- J. de Silhon, De l’immortalité de l’ame, Paris, Billaine, 1634.

1635

37- C. Clemens, Musei, sive Bibliothecae, Lugduni, Prost, 1635

38- J. J. De Loyac, Le libertin converty, Paris, Toussainct du Bray, 1635.

39- J. A. de Richelieu, Mémoire, mss.

40- J. Gaches, Mémoires mss.

41- S. Dupleix, Histoire de Louis le Juste XIII, Paris, Sonnius, 1635.

1637

42- J. Cluver, Historiarum totius mundi Epitome, Lugduni Batavorum, Marcus, 1637.

43- F. de la Mothe le Vayer, Petit discours de l’immortalité de l’ame, Paris, Courbé, 1637.

1639

44- G. Voet, De atheismo, Utrecht, Roman, 1639.

1641

45- H. Sponde, Annalium Emin.mi Card. Caes. Baronii continuatio, Lutetiae, La Noue, 1641.

46- A. D’Abillon, La divinité defendue, Paris, Iosse, 1641

47- M. Ruar, Lettre à Mersenne del 13 settembre 1641

48- M. Mersenne, Lettre à Ruar del 1° dicembre 1641.

1642

49- F. Grenaille, La mode ou le charactère de la religion, Paris, Gasse, 1642.

1643

50- G. Patin, Lettre à Ch. Spon del 16 novembre 1643.

51- G. B. de Gramond, Historiarum Galliae, Toloae, Colomerius, 1643.

52- M. Schoock, Admiranda methodus, Utrecht, Waesberge, 1643.

53- R. Descartes, Epistola ad cel. virum Gisbertum Voetium, Amsterdam, Elzevir, 1643.

1645

54- R. Descartes, lettera del 16 giugno 1645.

55- S. Desmarets, Ultima patientia, Groningae, Nicolai, 1645.

1646

56- M. Schoock, Necessaria et modesta defensio, Groningae, Nicolai, 1646.

57- S. Desmarets, Bonae fidei sacrum, Groningae, Nicolai, 1646.

1647

58- C. van Baerle, Epistolarum liber, Amsterdam, Blaev, 1647.

1650

59- Naudaeana et patiniana, Paris, Delaulne, 1701.

60- Patiniana, ms. 7071 della Österreichische Nationalbibliothek di Vienna.

1653

61- Zacharie de Lisieux, Saeculi genius, Paris, Cramoisy, 1653.

62- Th. Raynaud, Erotemata de malis ac bonis libris, Lugduni, 1653.

1655

63- Ch. Sorel, La science universelle, t. iv, Paris, Le Gras, 1655.

1657

64- L. Guez de Balzac, Socrate chrestien, Paris, Courbé, 1657.

65- G. Tallemant des Reaux, Historiettes, t. i, Paris, Levavasseur, 1834.

1690

66- J. E. Schwelling, Exercitationes cathedrariae, Bremae, Brauer, 1690.